2023, nên học ngôn ngữ lập trình nào để đáp ứng yêu cầu công việc?

Trước đây, lập trình máy tính là lĩnh vực bí ẩn và hạn chế, chỉ dành cho một số người giỏi về mã hóa. Nhưng ngày nay, nhiều công việc IT yêu cầu hiểu biết vững về nhiều ngôn ngữ lập trình.

Nếu bạn muốn phát triển sự nghiệp hoặc thay đổi công việc và cần học một ngôn ngữ lập trình, bạn cần xem xét một số yếu tố. Điều này bao gồm mức độ khó mà bạn sẵn lòng đối mặt, kiến thức lập trình hiện có của bạn và mục đích học ngôn ngữ lập trình.

Dưới đây là danh sách các ngôn ngữ lập trình phổ biến và được nhà tuyển dụng yêu cầu trong năm 2023. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về từng ngôn ngữ, mức độ phức tạp và cách sử dụng chúng. Bằng cách chọn ngôn ngữ phù hợp, bạn có thể tiếp cận với các dự án phát triển ứng dụng di động, nhận chứng chỉ và mở rộng kỹ năng lập trình của mình.

Ngôn ngữ lập trình là gì?

Ngôn ngữ lập trình là cách để lập trình viên giao tiếp với máy tính. Nó bao gồm các quy tắc cho phép chuyển đổi giữa chuỗi giá trị và mã máy. Một chương trình là một tập hợp các chỉ thị được viết bằng ngôn ngữ cụ thể để thực hiện một nhiệm vụ nhất định.

Những loại ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất 

Ngôn ngữ lập trình hướng thủ tục

Ngôn ngữ lập trình thủ tục là một mô hình lập trình sử dụng các thủ tục hoặc hàm để tổ chức mã thành các khối có thể tái sử dụng. Các ngôn ngữ như C, Pascal và FORTRAN là các ngôn ngữ phổ biến trong lĩnh vực này. Chương trình được chia thành các hàm hoặc thủ tục độc lập, cho phép linh hoạt trong việc lập trình và tái sử dụng mã. Mô hình này được sử dụng rộng rãi trong kỹ thuật, game và tài chính.

Ngôn ngữ lập trình hàm 

Ngôn ngữ lập trình hàm là một mô hình linh hoạt hơn so với ngôn ngữ lập trình thủ tục. Nó sử dụng các hàm để tính toán và biến đổi dữ liệu. Các ngôn ngữ như Haskell, Clojure, Lisp và Scala hỗ trợ mô hình này.

Lập trình hàm giúp dễ dàng suy luận và tăng tính tin cậy của chương trình. Các hàm chỉ làm việc với đầu vào và trả về kết quả, không có trạng thái thay đổi. Điều này tạo ra tính hiệu quả và hỗ trợ lập trình song song.

Mặc dù ít phổ biến hơn, nhưng lập trình hàm đã trở nên phổ biến trong giáo dục. Nó cho phép gán hàm cho biến, truyền hàm làm đối số và sử dụng các hàm lồng nhau.

Tổ chức chương trình theo mô hình lập trình hàm tạo ra tính hiệu quả và tăng khả năng chạy song song của chương trình.

Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng

Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng là một cách để định nghĩa dữ liệu và hành vi của đối tượng. Nó cho phép xây dựng hệ thống phức tạp bằng cách tạo ra các đối tượng liên kết với nhau. Điều này được thực hiện bằng cách ẩn thông tin cài đặt và sử dụng tính kế thừa để tạo ra các lớp chia sẻ các đặc điểm chung. Một số ngôn ngữ hướng đối tượng phổ biến là Java, Python, C++ và Ruby.

Ngôn ngữ kịch bản 

Ngôn ngữ kịch bản là loại ngôn ngữ dễ học với cú pháp đơn giản và kiểu dữ liệu linh hoạt. Có hai loại ngôn ngữ kịch bản: ngôn ngữ kịch bản phía máy chủ và ngôn ngữ kịch bản phía khách hàng.

• Python: Ngôn ngữ lập trình dễ nhất và phổ biến, hướng đối tượng, có cấu trúc dữ liệu cao cùng thư viện tích hợp, phù hợp cho phát triển nhanh.
• Perl: Ngôn ngữ động, đa năng và phổ biến, thích hợp cho xử lý văn bản và trang web có lưu lượng truy cập cao.
• Bash: Ngôn ngữ kịch bản dễ học, phổ biến trên hệ điều hành Linux/GNU, giúp tạo và sử dụng các kịch bản dễ dàng.

Ngôn ngữ lập trình logic

Lập trình Logic là lập trình máy sử dụng các quy tắc logic để xác định mối quan hệ giữa các đối tượng và suy ra thông tin mới. Thường được sử dụng trong trí tuệ nhân tạo và hệ thống chuyên gia. Một ngôn ngữ logic phổ biến là Prolog, nơi sử dụng các sự thật và quy tắc để mô tả và lập luận về vấn đề. Lập trình logic là một phương pháp an toàn và linh hoạt giúp giải quyết các vấn đề lập trình một cách hiệu quả.

Lập trình mệnh lệnh 

Đây là phong cách lập trình trong đó lập trình viên cung cấp một tập hợp các chỉ thị cho máy tính thực hiện để thay đổi trạng thái của chương trình và cấu trúc thông tin bên trong. Mô hình này mô tả các bước mà máy tính cần thực hiện để giải quyết một chương trình thay vì định nghĩa các hàm toán học. C, C++, Java và Python là một số ngôn ngữ lập trình mệnh lệnh phổ biến.

Lập trình mệnh lệnh được sử dụng rộng rãi trong phát triển phần mềm cho lập trình hệ thống và các nhiệm vụ lập trình cấp thấp, bao gồm kiểm soát trực tiếp các tài nguyên phần cứng.

Một số cách khác để phân loại ngôn ngữ lập trình

Front-end và Back-end

• Front-end được gọi là ngôn ngữ phía máy khách (client-side languages), được sử dụng để tạo ra các yếu tố trang web ảo và tương tác mà người dùng có thể nhìn thấy. Các ngôn ngữ phía trước bao gồm HTML, CSS và JavaScript.
• Back-end được biết đến là ngôn ngữ phía máy chủ (server-side languages). Chúng tạo ra logic và chức năng phía sau của trang web, như xử lý, lưu trữ và quản lý tài khoản và xác thực người dùng. Python, Ruby và Java là một số ngôn ngữ phía sau.

Ngôn ngữ cấp cao và ngôn ngữ cấp thấp 

Ngôn ngữ cấp cao và ngôn ngữ cấp thấp khác nhau như sau:

• Ngôn ngữ cao cấp dễ đọc và viết, gần với ngôn ngữ tự nhiên. Chúng có thư viện và framework tích hợp giúp đơn giản hóa lập trình. Ví dụ: Python, Java, Ruby.
• Ngôn ngữ cấp thấp phức tạp hơn, tương tác trực tiếp với phần cứng và bộ nhớ máy tính. Viết mã bằng ngôn ngữ này đòi hỏi hiểu biết chi tiết về phần cứng. Ví dụ: Assembly, C.

Ngôn ngữ thông dịch và ngôn ngữ biên dịch

• Ngôn ngữ thông dịch là ngôn ngữ mà trình thông dịch (interpreter) thực thi và đọc mã nguồn dạng dịch trực tiếp từng dòng mà không cần biên dịch thành mã máy. Nó có thể được thực thi ngay lập tức mà không yêu cầu các bước biên dịch riêng biệt, ví dụ như Python, Ruby và JavaScript.
• Ngược lại, ngôn ngữ biên dịch sẽ chuyển ngôn ngữ đã được biên dịch thành mã máy. Nó chuyển đổi mã nguồn có thể đọc được thành một cấu trúc mà máy tính có thể thực thi. Các ngôn ngữ như C, C++ và Java thuộc loại này.

Nên học ngôn ngữ lập trình nào?

Với sự phát triển mạnh mẽ trong thị trường công nghệ, một ứng viên nên cập nhật với các ngôn ngữ mới. Tuy nhiên, có những yếu tố khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định ngôn ngữ lập trình nên học như:

• Xác định mục tiêu và sự nghiệp bạn muốn theo sau khi học ngôn ngữ lập trình.
• Nghiên cứu thị trường và lựa chọn lĩnh vực bạn quan tâm.
• Hiểu nhu cầu và yêu cầu của ngành công nghiệp và công việc bạn muốn làm.
• Bắt đầu bằng một ngôn ngữ dễ học như Python hoặc Ruby.
• Tìm tài liệu dễ tiếp cận và tham gia cộng đồng lập trình.
• Luôn tiếp tục học hỏi và thích nghi với thay đổi trong thị trường.

Kết luận 

Qua bài viết này, hi vọng bạn đã hiểu thêm về định nghĩa ngôn ngữ lập trình là gì, có các loại ngôn ngữ lập trình nào và các yếu tố cần xem xét khi quyết định chọn học ngôn ngữ nào. Để đưa ra quyết định cuối cùng, hãy xem thêm đánh giá những ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất và ngày càng được ưa chuộng trong 2023 nhé!